Werken aan een positief groepsklimaat!

Positieve groepsvorming van nieuwe samengestelde groepen verloopt op basisscholen niet altijd even plezierig en goed. Een groep waar een negatieve sfeer hangt zal nooit optimaal kunnen functioneren, want in een dergelijke groep:
* hangt een gespannen sfeer
* letten groepsleden op een negatieve manier op elkaar
* is er sprake van losse groepsleden en/of subgroepjes
* heerst er constante onderlinge strijd 

Onze ervaring is dat de leerkracht er al van alles aan heeft gedaan, maar dat het hem/haar maar niet lukt om er een positieve groep van te maken. De leerkracht ervaart hierdoor een verhoogde werkdruk en haalt uiteindelijk maar weinig positieve energie meer uit zijn werk.
Een veel gebruikt model dat de fasen van groepsvorming beschrijft zijn de groepsfasen van Tuckman:
1. Forming (het vormen)
2. Storming (conflictfase)
3. Norming (norm- en standaardfase: zo gaan wij met elkaar om)
4. Performing (prestatiefase)
5. Termination (afscheidsfase)

Wanneer deze fases van het groepsproces niet actief en doelgericht begeleidt wordt, bestaat de kans dat de groep blijft hangen in de fase van storming/norming en dat er een negatieve groep wordt gevormd. De sfeer in de groep is dan gespannen en negatief en leerlingen hebben onderling steeds strijd  (niet luisteren, veel praten, telkens op elkaar reageren) en daarbij komen leerlingen vaak niet tot werken.

Onze ervaring is, al heeft de leerkracht voldoende kennis van deze fases, dit vaak niet genoeg is om een negatieve groep om te buigen naar een positieve groep. Dit vergt echter meer kennis en expertise van groepsprocessen en over gedrag van leerlingen. In moeilijke klassen is er vaak sprake van hardnekkige gedragspatronen die elkaar in stand houden en versterken. De leerkracht reageert op de leerling, de leerling reageert op de leerkracht en leerlingen reageren op elkaar. Gedragsinterventies, zoals beloningssystemen worden veelal ingezet om deze gedragspatronen te doorbreken. Basisscholen zetten vaak hoog in om die gedragspatronen te bestrijden. Ze zijn vaak in staat om de meest ambitieuze plannen te bedenken: alleen moeten wel alle gedragsproblemen in korte tijd zijn opgelost. Helaas, die werkelijkheid is niet haalbaar. Eerst zal het (groeps) gedrag begrepen moeten worden, voordat je het effectief/positief kunt beïnvloeden.